گلخانه تونلی یکی از کارآمدترین و اقتصادی ترین سازه های کشاورزی به شمار میآیند. این نوع گلخانه با طراحی نیم دایرهای و پوشش شفاف از جنس نایلون یا پلاستیک مقاوم، بستری ایدهآل برای کشت محصولات در چهار فصل سال فراهم میکند. سازه اصلی گلخانهی تونلی معمولاً از پروفیلهای گالوانیزه یا فولاد سبک ساخته میشود که در برابر باد، رطوبت و تغییرات ناگهانی دما مقاومت بسیار بالایی دارد.
فرم قوسی و آیرودینامیک این گلخانه باعث میشود نور خورشید بهصورت یکنواخت در فضای داخلی پخش شود و دمای محیط در سطحی متعادل باقی بماند. این ویژگی به ویژه در مناطق سردسیر و با اقلیم های متغیر اهمیت زیادی دارد، زیرا از یخ زدگی، تنش حرارتی و آسیب دیدگی گیاهان جلوگیری می کند. به علاوه، تهویه مناسب درون گلخانه موجب کاهش رطوبت اضافی و پیشگیری از شیوع بیماری های قارچی و باکتریایی میشود.
گلخانه های تونلی به راحتی قابل نصب، حمل و جابجایی هستند و می توان آنها را در اندازه های مختلف برای کشت سبزی، صیفیجات، گل ها و نهالها طراحی و اجرا کرد. هزینه ساخت گلخانه نسبت به سازه های پیشرفته تر مانند گلخانه های اسپانیایی یا پلی کربنات بسیار پایینتر است، به همین دلیل گزینهای مقرون به صرفه برای بسیاری از کشاورزان محسوب میشود. در مجموع، گلخانه تونلی با ترکیب سادگی، دوام و بازدهی بالا، به عنوان راهکاری مؤثر برای افزایش تولید و پایداری اقتصادی در بخش کشاورزی شناخته می شود.

فهرست موضوعات
آشنایی با کاربردهای گلخانه تونلی
گلخانه های تونلی به دلیل ویژگی های ساختاری خاص خود، یکی از پرکاربردترین گزینه ها در صنعت کشاورزی مدرن به شمار می روند. این گلخانه ها به واسطه طراحی ساده، نصب آسان و قیمت مقرون به صرفه، توجه بسیاری از کشاورزان و باغداران را جلب کرده اند. اسکلت اصلی این نوع گلخانه ها معمولاً از لوله های گالوانیزه یا آلومینیومی ساخته می شود که در برابر زنگ زدگی، خوردگی و شرایط جوی نامناسب مقاومت بالایی دارند. این ویژگی باعث افزایش دوام و طول عمر سازه می شود.
پوشش گلخانه های تونلی اغلب از پلاستیک شفاف یا پلی اتیلن است که امکان عبور نور طبیعی را فراهم کرده و رشد گیاهان را بهینه می کند. این پوشش ها علاوه بر وزن سبک، به سادگی نصب می شوند و نسبت به گزینه های سنتی شیشه ای، هزینه ساخت پایین تری دارند.
گلخانه تونلی برای کشت فصلی و پرورش محصولاتی که نیاز به محافظت موقت دارند، انتخابی ایده آل است. انعطاف پذیری در طراحی، قابلیت توسعه سریع و هزینه پایین اجرا، باعث شده این سازه به عنوان یکی از بهترین گزینه ها برای کشاورزان با بودجه محدود شناخته شود. همچنین از این گلخانه ها برای پرورش سبزیجات، صیفی جات و گیاهان زینتی استفاده می شود که به لطف شرایط کنترل شده، کیفیت و بازدهی بالایی دارند.
مقایسه گلخانه تونلی با انواع دیگر گلخانه ها نشان میدهد که به دلیل ساختار ساده و ارزان تر، گزینهای اقتصادی برای کشاورزان هستند. این نوع گلخانهها به سرعت نصب میشوند و انعطاف پذیری بالایی دارند. گلخانه ها به عنوان محیط های کنترل شده ای برای پرورش گیاهان، نقش مهمی در کشاورزی مدرن ایفا میکنند. انواع مختلفی از گلخانهها با ویژگی های منحصر به فرد وجود دارد که هر کدام برای شرایط و نیازهای خاصی مناسب هستند. گلخانه های تونلی به دلیل ساختار ساده و هزینه پایین، یکی از محبوبترین انواع سازه ها هستند.
گلخانه تونلی در عرض 8- 9-10 متر طراحی میشود.
ارتفاع این گلخانه تونلی ببین 3 متر الی 3.5 متر است.
فاصل بین کمان 2 متر-2.5 متر – 3 متر طراحی میشود.
حداکثر مقدارسطح را بدون از دست دادن زمین پوشش میدهد.
هر متر مربع تحت پوشش کشت قرار میگیرد.
شرایط پایدار و مقاوم در شرایط نامساعد آب و هوای مثل برف و باد .
حفاظت از محیط زیست و تولید محصولات با کیفیت.
مطلب ویژه: فروش لوله و پروفیل گلخانه

انواع گلخانه تونلی کدامند
گلخانه های تونلی بر اساس ساختار و نحوه اتصال فضاها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: گلخانه تونلی تک واحدی و گلخانه تونلی چندواحدی. در نوع تک واحدی، هر گلخانه بصورت مستقل طراحی شده و واحدها با فاصله حدود دو تا سه متر از یکدیگر احداث میشوند تا از سایه اندازی بر روی هم جلوگیری شود. این طراحی باعث میشود هر واحد سیستم تهویه، گرمایش و سرمایش مخصوص به خود را داشته باشد. در نتیجه کنترل جریان هوا، میزان رطوبت و جلوگیری از ورود آفات و حشرات به شکل دقیق و آسانتری انجام میگیرد.
در مقابل، گلخانه تونلی چند واحدی یا مرکب از اتصال چند گلخانه تک واحدی به یکدیگر تشکیل میشود. این نوع سازه بدلیل پیوستگی فضای داخلی، از لحاظ اقتصادی و صرفه جویی در مصرف انرژی گزینهای به صرفه تر است. با این حال، کنترل دما، رطوبت و تهویه در چنین گلخانه هایی دشوارتر بوده و در صورت بروز مشکل در سیستم گرمایشی، کل مجموعه تحت تأثیر قرار میگیرد.
به طور کلی، انتخاب میان گلخانه تک واحدی و چند واحدی باید بر اساس شرایط اقلیمی، نوع محصول و میزان سرمایه گذاری انجام گیرد. این دو مدل هر یک با کارکرد متفاوت خود، پاسخگوی بخش قابل توجهی از نیازهای تولیدکنندگان در صنعت کشاورزی نوین هستند و سهم چشمگیری در افزایش بهره وری و پایداری تولید دارند.
مطلب ویژه: ساخت گلخانه اسپانیایی
معایب و مزایای گلخانه های تونلی
| عناوین تخصصی | شرح تخصصی مزایا و معایب |
|---|---|
| ابعاد کوچک و گرم شدن سریع | مزایا :یکی از اصلی ترین مزیت های گلخانه تونلی، اندازه کوچک آن است که سبب میشود محیط داخلی سریعتر گرم شود و تهویه هوا با سهولت بیشتری انجام گیرد. |
| ساخت ساده و سریع بدون جوشکاری | گلخانه تونلی با تجهیزات کم و بدون نیاز به جوشکاری ساخته میشود، که فرآیند نصب را بسیار ساده، سریع و کم هزینه میسازد. |
| کنترل مؤثر آفات بدون مواد شیمیایی | طراحی این سازه به نحوی است که کنترل آفات به روشهای طبیعی و غیرشیمیایی ممکن بوده و سلامت محصولات تضمین میشود. |
| قابلیت تولید محصول در هر شرایط آب و هوایی | این گلخانه ها با امکان تنظیم دقیق دما و رطوبت، امکان کشت محصولات با کیفیت را در تمامی فصول و شرایط جوی فراهم میکنند. |
| دسترسی آسان ماشین آلات کشاورزی | طراحی مناسب سازه، عبور و مرور ماشین آلات کشاورزی را ساده کرده و بهره وری فعالیت ها را افزایش میدهد. |
| تهویه طبیعی از طریق پنجره ها در جهت باد | معایب:در صورت ساخت گلخانه در راستای وزش باد، امکان تهویه طبیعی با باز کردن پنجره ها فراهم میشود که به سلامت گیاهان کمک میکند. |
| مشکل در نصب پنجره ها و تهویه طبیعی | بدلیل قوسی بودن دیواره ها، نصب پنجره ها دشوار است و ممکن است تهویه طبیعی ناکافی باشد؛ برای رفع این چالش از موتورهای پنجره رولاپ استفاده میشود که هزینه بر است. |
| تجمع برف و رطوبت بر اثر طراحی نامناسب سقف | اگر نقطه بالایی سقف بصورت افقی ساخته شود، احتمال جمع شدن برف و رطوبت در آن بخش ها وجود دارد که ممکن است به سازه و گیاهان آسیب برساند. |
| مشکلات حفظ دما و رطوبت در شرایط سخت اقلیمی | در مناطق سردسیر یا شرایط جوی نامناسب، حفظ دمای ثابت و رطوبت مطلوب دشوارتر است و میتواند باعث کاهش کیفیت و مقدار تولید محصولات شود. |
| لزوم بررسی دقیق پیش از احداث | با توجه به مزایا و معایب بالا، بررسی فنی و اقتصادی دقیق پیش از تصمیم گیری برای ساخت گلخانه تونلی ضروری است تا بهره وری مطلوب حاصل شود. |


مقایسه گلخانه تونلی با انواع دیگر گلخانه ها
این گلخانهها با ساختار قوسی شکل و پوشش پلاستیکی، محیطی کنترل شده برای رشد گیاهان فراهم میکنند.
در مقایسه با گلخانه های چند دهانه که ساختار پیچیده تر و هزینه بالاتری دارند، گلخانه های تونلی مقاومت کمتری در برابر باد و باران نشان میدهند و امکان کنترل دقیقتر شرایط محیطی در آنها کمتر است. با این حال، برای تولیدکنندگان کوچک و مبتدی، گزینه مناسبی برای شروع هستند.
گلخانه تونلی زمانی بهترین انتخاب است که شما به دنبال یک راه حل اقتصادی و سریع برای ایجاد یک محیط کنترل شده برای پرورش گیاهان خود هستید. این نوع گلخانه ها برای تولیدکنندگان کوچک و مبتدی، باغبانان خانگی و افرادی که قصد دارند در مقیاس کوچک محصولات کشاورزی پرورش دهند، بسیار مناسب است.
ساخت گلخانه تونلی به دلیل هزینه ساخت پایین، نصب آسان و قابلیت کنترل آفات و بیماری ها، گزینه خوبی برای شروع می باشد. همچنین برای پرورش گیاهان فصلی، نهال ها و گیاهان زینتی بسیار مناسب هستند. با این حال، اگر به دنبال یک گلخانه با مقاومت بالا در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد و امکان استفاده از تجهیزات پیشرفته هستید، گلخانه های چند دهانه گزینه بهتری خواهند بود.
چه زمانی باید به دنبال انواع دیگر گلخانه باشیم
کشت های تجاری
برای کشت های تجاری و تولید انبوه، گلخانه های اسکلت فلزی یا شیشهای با دوام و مقاومت بیشتر مناسب تر هستند.
گیاهان بلند
اگر قصد کشت گیاهان بلند مانند گوجه فرنگی یا خیار را دارید، به گلخانهای با ارتفاع بیشتر نیاز دارید.
مناطق با آب و هوای سرد و سخت
در مناطق سردسیر، گلخانههای شیشهای با عایق بندی بهتر، برای حفظ دمای مطلوب مناسبتر هستند.
انتخاب نوع گلخانه
نوع محصول مورد کشت از اهمیت بالایی برخوردار است؛ برای مثال، گیاهان رونده به فضای بیشتری نیاز دارند. شرایط آب و هوایی منطقه نیز تأثیرگذار است، به طوری که در مناطق با بارندگی و باد زیاد، به سازه های مقاومتر نیاز است.
دسترسی به منابع آبی کافی و باکیفیت
نوع انرژی مورد استفاده برای تأمین نیازهای گلخانه و امکان استفاده از ماشین آلات کشاورزی، از دیگر عواملی هستند که در تصمیمگیری برای انتخاب نوع گلخانه باید مدنظر قرار گیرند. در واقع، انتخاب مناسب نوع سازه به منظور دستیابی به بهترین عملکرد و بازدهی در تولید محصولات گلخانهای، امری ضروری است.

مراحل احداث گلخانه تونلی
از این گلخانه ها برای تولید محصولاتی مثل خیار, گوجه, بادمجان و…… استفاده می کنند. ظاهر گلخانه های تونلی همانطور که از نامش پیداست مانند یک تونل است که دارای ارتفاع کم و طول و عرض زیاد می باشد. در ادامه مراحل احداث آن را ذکر می کنیم:
فراهم کردن مکان مناسب برای احداث
برای راه اندازی گلخانه تونلی در قدم اول باید مکان مناسبی را پیدا کنید. به دلیل اینکه به تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارند نمی توان آنها را در نزدیک خانه یا درختان احداث کرد. مکان مناسب احداث این نوع گلخانه, جایی است که ارتفاع کمی داشته باشد و زمین آن نیز صاف باشد.برای احداث گلخانه تونلی بهتر می توانید از بادشکن های مصنوعی, توری و….. استفاده کنید تا جلوی هر گونه باد و طوفان را بگیرد.
در هنگام راه اندازی حتما باید مکانی را در نظر بگیرید که به برق و آب دسترسی داشته باشد. چرا که بیشتر تجهیزات گلخانه از برق می باشد. البته می توانید در هنگام نبود برق یا ضعیف بودن آن از موتورهای برق نیز استفاده کنید که هزینه های زیادی را برای شما در پی خواهد داشت.
لوازم اولیه جهت ساخت
بعد از اینکه مکان مناسبی را برای احداث این نوع گلخانه پیدا کردید, در ادامه باید اسکلت آن را بسازید. اسکلت آن توسط لوله های فولادی و گالوانیزه ساخته می شوند.این لوله ها در برابر شرایط آب و هوایی مختلف مقاومت خوبی را از خود نشان می دهند. آن ها نیز نیاز به وسایلی دارد که بتواند نور خورشید را منعکس کند.
لوازم اولیه برای تنظیم شرایط آب و هوایی
تمامی گلخانه ها باید دارای تجهیزاتی جهت کنترل دمای محیط گلخانه باشند. از جمله این تجهیزات می توانیم به فن تهویه, هیتر گلخانه و….. اشاره کنیم. برای تنظیم رطوبت داخل گلخانه نیز باید از رطوبت سنج و رطوبت ساز استفاده کنید.
تجهیزات لازم برای آبیاری گیاهان
آبیاری گیاهان گلخانه ای معمولا به دو روش دستی و اتوماتیک صورت می گیرد. گلخانه های تونلی کوچک از روش دستی استفاده می کنند. در روش دستی آب زیادی مصرف می شود. در روش آبیاری اتوماتیک گیاهان به وسیله یک سری تجهیزات به خوبی و با مصرف مقدار کمی آب آبیاری می شوند.
هزینه ساخت گلخانه تونلی در ایران
در برآورد هزینه ساخت گلخانه تونلی، مجموعهای از عوامل فنی و اقتصادی نقش تعیینکنندهای دارند که هر یک میتواند بر قیمت نهایی پروژه تأثیر مستقیم بگذارد. یکی از مهمترین این عوامل، ابعاد گلخانه است. هر چه متراژ سازه بیشتر باشد، طبیعتاً میزان مصرف مصالح، تجهیزات و نیروی کار افزایش یافته و هزینه کلی ساخت بالا میرود.
در مرحله بعد، جنس مصالح اولیه اهمیت ویژهای دارد. معمولاً گلخانه های تونلی از نایلون یا پلاستیک مقاوم، تیرکهای فلزی گالوانیزه یا چوبی و سایر اجزای سبک تشکیل میشوند. انتخاب نوع و کیفیت این مصالح نقش مستقیمی در دوام سازه و نیز در قیمت تمامشده پروژه دارد.
افزون بر مواد اولیه، تجهیزات فنی نیز بخشی قابل توجه از هزینهها را شامل میشود. سیستمهای آبیاری قطرهای، تهویه، و گرمایش از اجزای اصلی محسوب میشوند که هر یک هزینههای نصب و نگهداری خاص خود را دارند. در بسیاری از موارد، نصب این تجهیزات نیازمند استفاده از نیروی متخصص است که همین موضوع میتواند موجب افزایش هزینهها شود.
همچنین باید هزینه های جانبی مانند دریافت مجوزهای رسمی، هزینه حمل و نقل مصالح، و هزینه های نگهداری و تعمیرات آینده را نیز در محاسبات لحاظ کرد.
با وجود تمام این موارد، ساخت گلخانه تونلی در مقایسه با گلخانه های پیشرفته تر نظیر اسپانیایی یا گلخانه پلی کربنات هزینهای بهمراتب کمتر دارد. ترکیب سادگی در ساخت، بازدهی بالا و صرفه اقتصادی سبب شده این نوع گلخانه به گزینهای هوشمندانه و پربازده برای کشاورزان تبدیل شود؛ راهکاری که در نهایت منجر به افزایش بهره وری و کیفیت محصولات کشاورزی خواهد شد.

نتیجه گیری
گلخانه تونلی ساختاری کارآمد برای ایجاد شرایط حرارتی و رطوبتی مطلوب تر از فضای بیرون است. این نوع گلخانه علاوه بر حفظ گرما، از محصولات در برابر عواملی چون باد شدید، تگرگ، سرما و امواج سرد محافظت میکند. در چنین محیطی میتوان میوهها و سبزیجات را حتی در فصولی که معمولاً خارج از دوره رشد طبیعی هستند، پرورش داد. باغداران بویژه در فصلهای سرد سال از گلخانه تونلی برای افزایش عملکرد محصول استفاده میکنند. با وجود سادگی ساختار، این نوع گلخانه قادر است دما را بین 5 تا 15 درجه سانتیگراد بالاتر از محیط بیرون نگه دارد و محیطی پایدار برای کشت مستمر در تمام فصول فراهم آورد.
سوالات متداول
گلخانه تونلی چیست و چه تفاوتی با سایر انواع گلخانه دارد؟
🌱گلخانه تونلی سازه ای سبک با سقف نیم دایرهای است که با پوشش پلاستیکی یا نایلونی محافظت میشود. این گلخانه نسبت به انواع اسپانیایی یا پلی کربنات، نصب سریعتر و هزینه پایین تری دارد اما در کنترل تهویه نیاز به طراحی دقیق دارد.
❄️در مناطق سردسیر چگونه باید این نوع گلخانه ساخته شود؟
استفاده از پوشش دولایه، نصب سیستم گرمایش مرکزی و طراحی قوس مناسب سقف برای جلوگیری از تجمع برف ضروری است.
🍅🌿در گلخانه تونلی چه نوع محصولات بطور معمول کشت میشوند؟
سبزیجات، صیفیجات، گیاهان دارویی و حتی گلهای زینتی در این نوع گلخانه بخوبی رشد میکنند.
⏳عمر مفید گلخانه تونلی چقدر است؟
با نگهداری صحیح، استفاده از پروفیل گالوانیزه و نایلون باکیفیت، عمر مفید سازه بین 7 تا 12 سال برآورد میشود.
🏗️آیا ساخت گلخانه تونلی برای کشاورزی پایدار مناسب است؟
بله، با مصرف انرژی پایین، بازده بالا و قابلیت استفاده در تمام فصول، این گلخانه یکی از گزینه های مؤثر در کشاورزی پایدار محسوب میشود.